Groente van de maand MAART
door Merel Hermans
Het leuke is dat veldsla een inheemse plant is, dat wil zeggen dat ze sinds de laatste ijstijd in Nederland voorkomt en op bepaalde plekken dus in het wild te plukken is. Veldsla is een familiegenoot van de echte valeriaan (Valeriana officinalis) die eenvoudig aan te treffen is in de buurt van de Maas of andere natte gebieden.
Nomen est omen
Veldsla wordt tot de Kamperfoeliefamilie gerekend. Leden van deze familie komen vooral in gematigde streken van het noordelijk halfrond voor. Veldsla is een van de weinige landbouwgewassen uit deze familie van voornamelijk struiken en klimplanten1. Valerianella is het verkleinwoord van Valeriana, hetgeen waarschijnlijk is afgeleid van het Latijnse valere in de betekenis van gezond of krachtig zijn2. Locusta staat in de plantkunde voor het aartje van grassen, maar het betekent ook sprinkhaan. Uit de literatuur wordt niet geheel duidelijk waarom veldsla de soortaanduiding ‘locusta’ heeft gekregen. In de volksmond wordt veldsla ook wel korensla genoemd, omdat het vroeger vaak in korenvelden voorkwam. In het Engels wordt de naam ‘Lammetjes sla’ regelmatig gebruikt, waarschijnlijk omdat men de vorm van het blad vond lijken op de vorm van de tong van een lammetje. In Duitsland wordt gesproken van rapunzel. Deze naam kent bijna iedereen van het gelijknamige sprookje uit de verzameling van de gebroeders Grimm. In dit sprookje at de moeder van Rapunzel, toen ze zwanger van haar was, veldsla uit de tuin van een tovenares en die vond ze zo lekker dat ze niet meer wilde stoppen met het eten van deze sla. In ruil daarvoor moest ze Rapunzel echter afgeven aan de tovenares, zodra ze werd geboren3.
Rozetten en lepels
De plant groeit op open plaatsen met vochtige, voedselrijke grond in bermen en op dijken. Meestal kiemt veldsla in de herfst, overwintert als rozet en bloeit in de lente (april/mei) met lichtblauwe bloempjes4. Het zijn de lepelvormige blaadjes die de rozet vormen die wij graag consumeren. Veldsla is winterhard tot -15°C en overleeft zelfs geruime tijd onder een sneeuwdek5. Het is dan ook een echte wintersla. Voor de commerciële teelt wordt de plant in kassen gekweekt. Maar de plant is ook eenvoudig zelf te zaaien en vers te oogsten waardoor de gezonde stoffen in de sla niet vroegtijdig worden afgebroken5. Afzonderlijke blaadjes kunnen geoogst worden, maar de plantjes kunnen ook 2 cm boven de grond worden afgeknipt. Na een week of drie kan er dan nogmaals geoogst worden. Wanneer de planten gaan bloeien worden de bladeren echter bitter6.
Schimmels en vlooien
Veel bezoek van insecten ontvangen de bloemen niet, een enkele kever, bij of vlinder daargelaten, want de plant maakt maar weinig nectar aan. Veldsla is dus afhankelijk van zelfbestuiving3. Op veldsla kunnen bladvlooien voorkomen3, maar in de tijd dat veldsla groeit zijn er weinig insecten actief. Ook schimmels, zoals meeldauw en grijsrot, komen voor op de plant7.
Chlorogeenzuur en vele anderen
Veldsla heeft een nootachtige smaak en bevat, in vergelijking met andere slasoorten, veel vitamine C, maar ook calcium en ijzer7. Daarnaast zijn de blaadjes van veldsla een belangrijke bron van o.a. chlorogeenzuur, een stof die, in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, geen chloor bevat. Chlorogeenzuur is een antioxidant en heeft, naast antimicrobiële en anti-carcinogene activiteiten, ook positieve effecten op ons suiker- en vetmetabolisme8. Andere gezonde stoffen die voorkomen in veldsla zijn carotenoïden, foliumzuur en sterolen. Ook is veldsla een van de weinige groentes waar behoorlijk veel omega-3 vetzuren in zitten5.
Recept9
Veldsla is een populaire wintersla en kan vers of gestoofd gegeten worden, maar van veldsla kan ook prima een pesto gemaakt worden of onderstaand recept.
Veldsla met ovengroenten en tofu (4 pers.)
250 g spruitjes
200-300 g hokkaido pompoen
200 g gerookte tofu
2 sjalotjes
3 el olijfolie
1 el ahornsiroop
2 el balsamico azijn
Zout en peper
250 g veldsla
½ granaatappel
Was en snijd de spruitjes in tweeën. Snijd de pompoen in blokjes. Dep de tofu droog. Snijd de sjalotjes in schijfjes. Leg alles in een ovenschaal en besprenkel met de olie, de azijn en de ahornsiroop. Kruid met zout en peper en bak 20-30 min bij 200°C tot knapperig.
Dressing: pers de knoflook uit, doe alle ingrediënten bij elkaar en roer goed door.
Was de veldsla, doe de ovengroenten in een kom, mix de dressing erdoor en strooi er de veldsla en granaatappelpitjes overheen.
Referenties
1https://en.wikipedia.org/wiki/Caprifoliaceae
2Planten van hier – Praktijkboek voor een duurzame leefomgeving met inheemse flora door Henny Ketelaar e.a. KNNV Uitgeverij, Zeist, Derde druk 2020, ISBN 978 90 5011 6695
3https://specialtyproduce.com/produce/Lambs_Lettuce_23556.php
4Nederlandse oecologische flora – wilde planten en hun relaties 3 – E.J. Weeda et al. 1988 ISBN no. 90/6301/021/4
5https://www.frontiersin.org/journals/nutrition/articles/10.3389/fnut.2021.731869/full
6https://makkelijkemoestuin.nl/kennisbank/veldsla-zaaien-in-voor-en-najaar
7https://nl.wikipedia.org/wiki/Veldsla
8https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1155/2013/801457
9https://www.frei-style.com/en/feldsalat-mit-ofengemuese-und-tofu